ฉันทลักษณ์
วังสัฏฐฉันท์ ๑๒
“วังสัฏฐฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “วังสัฏฐคาถา” เป็นชคตีฉันท์ ฯวังสัฏฐะ แปลว่า “คาถาที่มีเสียงไม่สม่ำเสมอกันเหมือนเสียงขลุ่ย ซึ่งมีเสียงสูงและต่ำ” เป็นคาถา ๔ บาท ๆ ละ ๑๒ คำ มีสูตรว่า “วทนฺติ วํสฏฺมิทํ ชตา ชรา” แปลว่า “คาถาที่มี
ช คณะ ต คณะ ช คณะ และ ร คณะ ชื่อว่า “วังสัฏฐคาถา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร
โดยกำหนดนำมาเพียง ๒ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๔ วรรค มีบาทละ ๑๒ คำ เพราะมีบาทละ
๑๒ คำนั้น จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๒” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ
คำที่สุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒, คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๔
ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป
บทประพันธ์
ประชุมกษัตริย์รา ชสภาสดับคะนึ
คะเนณทุกข์รึง อุระอัดประหวัดประวิง
ประกอบระกำพา หิรกายน่าจะจริง
มิใช่จะแอบอิง กลอำกระทำอุบาย
ถอดความได้ว่า
ที่ประชุมกษัตริย์ทรงดำริถึงความทุกข์ที่ได้รับ ประกอบกับความบอบช้ำของร่างกายภายนอก
ก็ทรงเห็นว่าเป็นความจริงมิใช่กลอุบาย
โวหารภาพพจน์ : บรรยายโวหาร
******************************
และทุกพระองค์ใน
คณะไป่ฉงนฉงาย
ก็เชื่อณแยบคาย คุรุวัสสการพราหมณ์
ตระบัดธรับสั่ง
ผิวดั่งวจีนิยาม
ละล้วนก็ควรความ และมิร้ายมิแรงอะไร
ถอดความได้ว่า
ทุกพระองค์ไม่ทรงเคลือบแคลงพระราชหฤทัย ทรงเชื่อกลอุบายของวัสสการพราหมณ์อย่างสนิทพระราชหฤทัย
จึงทรงรับสั่งว่าหากเป็นเช่นนั้นก็ไม่ใช่เรื่องร้ายแรงอะไร
โวหารภาพพจน์ : บรรยายโวหาร ,
อุปมาโวหาร
******************************
อชาตศัตรู จุฬภูมคธไผท
มิควรจะมีใจ
กุธกราดกระนี้หนอ
และเหตุก็เท่านั้น ผิผ่อนผันจะผ่อนพะนอ
ระงับพิโรธรอ พิเคราะห์เห็นบ่เป็นอะไร
ถอดความได้ว่า
พระเจ้าอชาตศัตรูแห่งแคว้นมคธไม่น่าจะพิโรธถึงขนาดนี้ เรื่องเพียงแค่นี้น่าจะทรงผ่อนปรน ระงับความโกรธเพราะคิดดูแล้วไม่เสียหายอะไร
โวหารภาพพจน์ : พรรณนาโวหาร
******************************
เถอะเราก็เอ็นดู
ทิชครูและเศร้าหทัย
เพราะที่ธมีใจ สุจริตวินิจวิจารณ์
พะพ้องพระอาชญา
บมิน่าจะเป็นจะปาน
มิหนำนิเทสการ
ทวิวิธลุทัณฑทวน
ถอดความได้ว่า
เอาเถอะเรามีใจเอ็นดูท่านและเสียใจ
เพราะท่านมีความคิดพิจารณาอย่างสุจริตใจจึงได้รับพระราชอาญาอย่างไม่สมควร
ทั้งยังถูกลงโทษด้วยการเนรเทศอีกสถานหนึ่ง
โวหารภาพพจน์ : พรรณนาโวหาร
******************************
จะรับและเลี้ยงท่าน
อุปการณฐานะควร
ก็จงละเว้นมวล
มลโทษประพฤติสุธรรม
ประดุจขนบข้า
ธุรราชกิจสรรพ์
ทิชงคน้อมอัญ ชลิเช่นจะชื่นจะชู
ถอดความได้ว่า
เราจะรับอุปการะท่านเอาไว้ในฐานะอันสมควร จงตั้งใจประพฤติดีละเว้นโทษทั้งปวง
ตามแบบอย่างข้าราชการทั้งหลาย พราหมณ์ดีใจน้อมรับด้วยความยินดี
โวหารภาพพจน์ : พรรณนาโวหาร ,
อุปมาโวหาร
******************************
และมีพระปุจฉา นยว่าก็กาลครู
ฉลองพระคุณภู ธรรับพระราชธูร
เสถียรณฐานัน ดรชั้นอะไรจะปูน
ประกอบและเกื้อกูล ดุจเบื้องบุราณะมา
ถอดความได้ว่า
ทรงพระดำรัสถามว่าในกาลก่อนที่ท่านเคยรับราชการ ท่านดำรงตำแหน่งใด เราจะแต่งตั้งให้ท่านอยู่ในตำแหน่งเช่นแต่เดิมมา
โวหารภาพพจน์ : บรรยายโวหาร
******************************
ทวิชแถลงไท กิจในสมัยครา
สถิตนครรา ศักดิข้าธุลี
นิยมอมาตย์ฐา
นพิจารณาคดี
พิฉินทธารี ดุลกิจพิพากษการ
ถอดความได้ว่า
พราหมณ์จึงกราบทูลว่า
ในสมัยที่รับราชการในแคว้นมคธนั้น ตนดำรงตำแหน่งอมาตย์ผู้พิจารณาพิพากษาคดีความต่าง
ๆ
โวหารภาพพจน์ : บรรยายโวหาร
******************************
กษัตริย์เกษตรลิจ ฉวิสิทธิ์พระราชทาน
สถาปนาฐาน
ยศเทิดธุโรปถัมภ์
และเห็นเพราะเป็นครู พฤฒิรู้พิชาและชำ
นิศิลปศาสตร์คัม เพทพิเศษพิศาล
ประสิทธิตำแหน่ง คุรุแห่งพระราชกุมาร
นิพัทธเอาภาร อนุสิฐวิทยาฯ
ถอดความได้ว่า
กษัตริย์ลิจฉวีจึงทรงสถาปนาให้ดำรงตำแหน่งตามเดิมนั้น และเห็นว่าเป็นครูมีความรู้ความเชี่ยวชาญในศิลปวิทยา
คัมภีร์พระเวทจึงแต่งตั้งให้เป็นครูทำหน้าที่สอนพระราชกุมารอีกตำแหน่งหนึ่งด้วย
โวหารภาพพจน์ : บรรยายโวหาร
******************************
If you're trying to lose weight then you need to get on this brand new tailor-made keto meal plan.
ตอบลบTo create this service, licenced nutritionists, personal trainers, and professional cooks have joined together to produce keto meal plans that are powerful, decent, money-efficient, and enjoyable.
From their first launch in January 2019, thousands of people have already completely transformed their body and well-being with the benefits a proper keto meal plan can provide.
Speaking of benefits: in this link, you'll discover eight scientifically-tested ones offered by the keto meal plan.